Hareketli Görüntünün Doğuşu ve Sinemanın İcadı

Sinemanın mucidi olarak tanınan Louis ve Auguste Lumiere Kardeşler'in bütün illüzyonu insan gözünün yanılgısına ve ağ tabakasının bir saniyede art arda gördüğü resimleri mükemmel bir devinim olarak algılamasından kaynaklanıyordu. Aslına bakılırsa görüntünün hareket ettirilmesi, Lumiere Kardeşler'e gelene kadar yüzyıllar boyunca kurulan hayallerin ve farklı denemelerin konusunu oluşturmuştu. Sanatın doğuşundan bu yana insanoğlu, gözleriyle algıladığı dünyanın görüntüsünü resim ve heykelle yakalamaya çalışmıştır...Orta çağ'da ve daha sonra Rönesans'ta, Leonardo da Vinci'nin (1452-1519) "camera obscura"sı gibi karanlık oda yöntemleri ile nesnelerin bir duvar üzerine görüntülerinin yansıtılması sağlanmıştır.

Görüntünün ağ tabakasında iz bırakarak hareket yanılgısına yol açması 10.yüzyıldan beri biliniyordu. Bu anlamda ilk önemli adım Belçikalı fizikçi Joseph Plateau tarafından 1832'de geliştirilen, belli bir hareketin aşamalarını saptayan bir dizi görüntünün hızlı akmasıyla göz aldanmasına yol açan fenakistiskop.

ESKİ BİR DÜŞ: BÜYÜLÜ FENERAncak görüntünün hareketli olarak gösterilmesi için üç önemli buluşun yapılması gerekecekti. Bunlardan Büyülü Fener (Lanterna Magiea) eski Mısırlılar döneminden Batlamius'a kadar uzanıyordu ve 17. yüzyılda Avusturyalı Athanasius Kircher tarafından fenakistiskop ile birleştirilerek gerçekleştirilmişti. Prensipte ışık ve mercek aracılığıyla cam üzerinden ya da saydam bir yüzeyden görüntülerin bir perdeye yansıtılmasına dayanıyordu.

İkinci buluş olan optik oyuncak'ın ilk hali Dr. John Aytron adlı Parisli bir doktor tarafından çocuğunu eğlendirmek üzere geliştirilmişti.Thaumatrope adlı bu aygıt, bir silindirin iki tarafındaki kuş ve kafes resimleri, silindir hızla çevrildiğinde kuşun kafes içinde tek bir resim olarak görülmesini sağlıyordu.Üçüncü buluşsa görüntülerin sonsuza kadar kaydedilmesini sağlayacak olan fotoğraftı.

1874'te Venüs gezegeninin güneşin önünden geçişini gözlemlemek amacıyla astronom Jules Janssen tarafından geliştirilen astronomi tabancası, her ilerleyişte filmin başka bir bölümünü objektifin önüne getirerek fotoğraf çekilmesini sağladı.

Lumiere Kardeşler'e gelene kadar görüntünün hareketlendirilmesi konusunda epeyce başarılı olanlar vardı. Fransız Emile Reynaud kendinden önceki deneyleri geliştirmiş, 1877'de bisküvi kutusu ve aynalardan oluşan praxinoscope adlı aygıtı yapmıştı. 1880'de bir projeksiyon feneriyle de güçlendirdiği bu aygıtla yaptığı gösterilerde, bir kağıt şeridine elle boyanmış 12 resimden oluşan sahneler oynatıldı. Reynaud optik tiyatro'nun patentini aldı. 1892 Ekim'inde Paris'te Grevin Müzesi ile günde 12 gösteri yapmak üzere anlaşmıştı. Reynaud sesle görüntü arasında senkron sağlayan bir düzenleme de gerçekleştirmişti.Renkli peyzajlar üzerinde devinen elle çizilmiş görüntüler kullanan Reynaud,Lumiere'lerden sonra fotoğraf da kullandı ama işleri yolunda gitmedi, kısa sürede borçları yüzünden battı. Optik tiyatrosunu kırıp filmlerini Seine nehrine fırlatan Reynaud'dan geriye Zavallı Piero ve Bir Bany Kulübesi Yöresinde adlı kısa filmler hareketli görüntünün tarihinde kaldı.

MUYBRIDGE'İN ATLARICalifornia Valisi ile bir dostu arasında çıkan tartışma Amerika'da sinemaya
giden yolda ilginç bir deneyin yaşanmasına sebep olacaktı. Tartşmanın konusu atın koşarken dört ayağının da toprakla temasını kaybetmediğiydi. 1878 yılındaki bu tartışmayı bir sonuca bağlamak için fotoğraf araştırmalarıyla tanınan Edward Muybridge'i yardıma çağırdılar. Palo-Alto Hipodromu'na kurulan ve atın koşacağı yol boyunca dizilen 12 fotoğraf makinesiyle yapılan çalışmada, ilk defa hareketin her an değişen seri fotoğrafı çekildi.

Muybridge'nin deneyi epeyce ilgi topladı. Zootrop adını verdikleri aletle yaptıkları araştırmalarda atlardan sonra, kuşların da hareketlerinin fotoğrafik çözümlemelerine yönelik bir dizi çalışmanın yer aldığı Animal Loomotion adlı kitabı, görüntünün hareketlendirilmesi çalışmasında önemli bir kavşak noktası oldu.
Amerikalı fotoğraf sanatcısı Eadweard Muybridge'in (1830-1904) ve Fransız fizyolog E.J.Marey'in (1830-1904), insan veya hayvan gövdesinin hareketini,fotoğrafla saptanan anlara bölmeyi başarması ile Fransa,Amerika Birleşik Devletleri,İngiltere ve Almanya'da ki mucitlerin yaratıcılığı da hızla gelişir...Marey bu görüntüleri bir şeride kayıt ederek filmi bulur ancak bu film henüz delikli değildir ve hala kesik kesiktir.

-En iyi nitelikli görüntü nasıl elde edilebilir ve nasıl daha iyi kaydedilebilir?
-Hangi yöntem ışığın daha kolaylıkla geçişini sağlar?
-Görüntülr, nasıl yansıtılırsa, gerçeklik duygusu en iyi verilebilir?

1889'da, G.Eastman selüloz nitratı esas alan esnek ve saydam bir film icad eder. 35 mm'lik film Eastman fabrikalarında üretilir ve 1891 yılında Edison,panayır ve sergilerde filmi tek kişinin seyretmesine imkan veren kinetoskobu gerçekleştirir.Charles Cros'un (1877)paleofonu ve gene kendi buluşu olan fonograftan(1878) sonra Edison, 1892 yılından itibaren görüntü ve sesi bir araya getirmeye çalışır.O sıradaLeon Bouly de "sinematograf" ismini bulmuştur.Almanya'da da biyoskobun mucidi Max Skladanowsky bir kasım 1895 tarihinde ilk gösterisini sunar: 48 görüntülü her filim aşağı yukarı 10 saniye sürmektedir.Fransa'da Louis Lumiere(1864-1948), saniyede 16 görüntüyü düzenli aralıkla yansıtan aracını geliştirmden önce gümüşlü jelatin-bromüre duyarlı bir plaka yapmış ve sınai üretimine geçmiştir.Louis ve Auguste Lumiere kardeşler 13 Şubat 1895 tarihinde patent haklarını alırlar.Aynı yılın 22 Martı'nda, ilk gösterim yapılır.28 Aralık'da ise Paris'te,Grand Cafe'de halka açık ilk "sinema" gösterimi, salonu dolduran seyircilerin şaşkın bakışları karşısında illüzyonist Georges Melies tarafından gerçekleştirilir.Bazı kaynaklar, sinemanın en basit haliyle, yüzlerce insana yapılan ilk gösteriminin Jean Leroy ve Eugene Lauste ikilisinin 5 Şubat 1895 te New York’ta yaptığını kabul eder. Çoğu kaynağa göre ise ilk film gösterimi Fransız Lumiere kardeşlerin 28 Aralık 1895 te Paris’te yaptıkları gösterimdir. Bunun yanı sıra Thomas Edison’un ilk gösterimi 23 Nisan 1896 da gerçekleşmiştir.

kaynak: wardom.com.tr